ZÜLFÜ LİVANELİ’NİN “KAPLANIN SIRTINDA” ROMANI, TÜRKİYE’NİN BİR DÖNEMECİNE DE IŞIK TUTUYOR

Zülfü Livaneli, tarihî notlardan yola çıkarak okurlarıyla buluşan “Kaplanın Sırtında” romanında, İstanbul’dan gönderilen yüksek rütbeli subaylar ve memurlar teker teker suikasta uğradığı için “yürek” sıfatıyla anılan korku şehri Selanik’e sürgün edilen Sultan Abdülhamid’in yaşadıklarını, hükümdarlık anlayışı ve psikolojik çözümlemeler arasında köprü kurarak anlatıyor. Diplomat Özdem Sanberk’in “muhteşem roman” olarak nitelediği “Kaplanın Sırtında”, her yönden eleştirel bir okuma vadederken; sürgün edilmemiş de tatile çıkmış gibi saraydaki eşyalarını isteyen, temizlik hastalığı nedeniyle günde bir şişe kolonya bitiren padişahı hiç bilinmeyen yönleriyle ele alıyor.

Fransızların “Kızıl Sultan” dediği; Edward Joris’in başarısız girişiminin ardından suikastçıyı şanlı bir avcı olarak niteleyen Tevfik Fikret’in,“Bir Anlık Hatırlama” ağıdını yaktığı; Mehmet Âkif’in Fransızlardan daha da ileri giderek “Kızıl Kâfir” lakabını taktığı ve “Yıldızdaki Baykuş” şeklinde andığı Sultan Abdülhamid, “Kaplanın Sırtında”da “insan” kavramı üzerinden yeniden değerlendiriliyor. Sürgündeki ilk gecesinde, odasına getirilen dondurmayla zehirleneceğini düşünen ve ömrü öldürülmek korkusuyla geçen bir padişahın yaşadıklarına daha nesnel bir bakış sergileniyor.

Kitabın Sonunda Sırrı Süreyya Önder ile Zülfü Livaneli Söyleşisi Yer Alıyor 

“Kaplanın Sırtında”, Sultan Abdülhamid’in Selanik’teki en özel anılarına, istibdat rejimi nedeniyle kendisine düşman olan İttihatçı Doktor Hüseyin Atıf Bey’in her detaya yer veren günlüğünden yola çıkarak ışık tutuyor. Kitabın sonundaki QR kod ile okurlara sunulan, sorularıyla ve kitabın yazım sürecinde verdiği fikirlerle “Kaplanın Sırtında”ya büyük katkıları bulunan Sırrı Süreyya Önder ile Zülfü Livaneli söyleşisi, Türkiye’nin geçmişten bugüne Avrupalılaşma sürecinin de panoramasını çiziyor.

Bir Temele Dayanmayan İdeolojik Kavgaların Ötesinde Bir Roman

Söyleşide Livaneli, hâlen pek çok ideolojide devam eden Sultan Abdülhamid tartışmalarına değinerek, “Aslında şahıs tartışılmıyor burada, Türkiye’nin bir dönemeci tartışılıyor. Tarihteki şahsiyetler üzerine siyaset kurmak ve ‘120 yıl önce şunlar olmuştu, sen kimi tutuyorsun?’ diye çarpışmak hakikaten doğru bir şey değil.” ifadelerini kullanıyor. Livaneli, kitabı yazmaktaki asıl amacının, tarihsel bir şahsiyeti ve o dönemin koşullarını olduğu gibi ortaya koymak olduğunu vurguluyor. Bir romancı olarak, politik ve ideolojik tartışmaların dışında bir kitap kaleme almak istediğinin altını çizen Livaneli; üç kıtaya yayılmış bir imparatorluğun padişahı ve halifesi olan, “Allah’ın yeryüzündeki gölgesi” diye addedilen birinin hal’ edilip, Selanik’te boş, metruk bir köşke yerleştirilmesinin hikâyesinin “Kaplanın Sırtında”ya kaynak olduğunu ifade ediyor.

“Kaplanın Sırtında” Seri Hâlinde Devam Edebilir

Livaneli, Önder ile söyleşisinde, “Bu kitap Abdülhamid’in; Alatini Köşkü’ne girişiyle, Selanik’te başlıyor. Ve üç buçuk yıl boyunca hiç görmediği Selanik şehrinden ayrılmasıyla bitiyor. Beylerbeyi Sarayı’na getirilip oraya konuyor. Oradaki hayatı da çok enteresan, altı yıl orada kalıyor. Belki onu da yazarım ileride.” sözleriyle yeni bir serinin doğabileceğinin bilgisini verdi.

Zülfü Livaneli tarafından kaleme alınan “Kaplanın Sırtında”, İnkılâp Kitabevi imzasıyla okurlarıyla buluşurken; kitabın arka kapağında İlber Ortaylı, Taner Timur ve Ali Yaycıoğlu gibi önemli tarihçilerin görüşlerine yer veriliyor. Kapak illüstrasyonları da tarih profesörü Ali Yaycıoğlu imzası taşıyor.

Arka Kapak Yazısı

Ünlü Tarihçiler Kaplanın Sırtında İçin Ne Dedi?

“Kaplanın Sırtında, Livaneli’nin edebiyat hayatında ilginç bir çıkış. Sultan II. Abdülhamid devrine bir de aynanın öbür tarafından bakıyor. Bu belki çok fazla abartılan Abdülhamid devri karşıtı düşünceye karşı bir reaksiyon. Temelde Sultan Abdülhamid’in doktorunun günlüklerinden yararlanılmış. Tahttan hal’ edilmiş sürgündeki Sultan’ın perspektifinden sürükleyici bir anlatımla Abdülhamid bilançosu yapılıyor. Tabii tarihi gerçeklerin müsaadesi ölçüsünde kurgunun getirdiği üslup da dikkat çekici.” İlber Ortaylı

“Zülfü Livaneli, bu kez karşımıza Abdülhamid rejimini alışılmış klişelerden kurtaran ve her yönüyle, özgürce gözlerimizin önüne seren Kaplanın Sırtında adlı sürükleyici romanıyla çıkıyor.” Taner Timur

“Zülfü Livaneli geçmişin ve geleceğin, devrimin ve çöküşün, büyük hayallerin ve hayal kırıklıklarının beraber yaşandığı yüklü ve zor bir dönemi anlatıyor; okuyucularını Osmanlı İmparatorluğu’nun son yıllarının zihin dünyasında samimi ve önyargısız bir yolculuğa davet ediyor.” Ali Yaycıoğlu

Otuz üç yıl süren bir saltanat, ardından bir gece yarısı gelen Selanik sürgünü…

Tahttan indirilişinin üzerinden bir asırdan uzun bir zaman geçmiş olan II. Abdülhamid’in yaşamının en ilginç evresi Livaneli’nin çağdaş anlatısıyla gün yüzüne çıkıyor. Devrik padişahın, ihtilalci fikirlerin filizlendiği Selanik şehrindeki günleri hem bir vicdan muhasebesi hem de yoğun bir psikolojik gelgit dalgası.

Türk edebiyatının kuşak bağı Zülfü Livaneli, II. Abdülhamid’in tahtını kaybettikten sonra yaşadıklarına odaklanırken, bireyi, toplumu, devleti ve iktidarı sorguluyor. Selanik sürgünü boyunca Sultan’ın ve maiyetinin hususi doktoru olan Tabip Yüzbaşı Atıf Hüseyin Bey’in hatıratından hareketle vücut bulan bu tarihi romanda, iktidar kavramına çarpıcı bir bakış açısı sunuluyor.

Künye

Yayın Direktörü: Gülşen İşeri

Editör: Gökçe Şenoğlu

İlk Okuma: Günnur Aksakal Baykan

Son Okuma: Ezgi Hotalak Adalı

Kapak İllüstrasyonları: Ali Yaycıoğlu

Kapak Uygulama: Şenol Alanbay

Sayfa Tasarım: Şenol Alanbay