Köşe Yazıları

Zeybeğin Efesi

Bak yiğidim! Efelik, efendiliktir; mertliktir, yiğitliktir…
Kaldırdın mı kolları bereket getirir,
Çırptın mı elleri yürekleri titretir,
Vurdun mu dizleri yeri göğü inletir,
Çıkarınca kılıcı kınından; düşmana korku getirir…
Zeybeklik kültüründe Efe, Batı Anadolu’da yaşamış, silahlı ve mevcut düzene çeşitli
nedenlerle başkaldırmış liderlere verilen isimdir. Efeler, zeybekler arasında kahramanlık
yapmış cesur ve mert kişilerden seçilir. Bu kültür tarihten günümüze kadar Aydın, İzmir,
Muğla, Manisa, Denizli gibi illeri içine alan bölgelerde devam etmektedir.
Zeybeklerin müzikal dansları ve ritüelleri günümüzde yöresel kıyafetleriyle
düğünlerde, bayramlarda, şölenlerde icra edilmektedir. Zeybek oyunu yörelere göre değişiklik
gösterir; Teke Zeybeği, Ağır Zeybek, Kaşıklı Zeybek, Kıvrak Zeybek, Kırık Zeybek, Bey Zeybek.
Bir çember çevresinde tek kişi, iki ya da grup olarak oynanır. Konuyla alakalı zeybek dansı
araştırmacısı Atinalı Vasso ‘nun yorumunu da belirtmemek mümkün değil. “Zeybek, insanın
ölümle konuşmasıdır. Ayaklarınla vururken ‘yer bana açıl’ dersin. Ellerini yukarı kaldırır,
gökyüzüyle birleşirsin. Bir el doğumunu, öteki batışını gösterir. Zeybek; tuhaf, kendine has
bir danstır. Kuralları yoktur. Öğretilmez, öğrenilmez. İçerden geldiği gibi fakat yalnızca
çemberin içinde oynanır. O çember, sizi saran evrendir.” Bu zeybek halk oyunu en güzel bu
şekilde ifade edilebilirdi.
Efeler, Kurtuluş Savaşı’nda önce dağlarda, sonra Kuvayı millîye ordusu saflarına
katılarak kahramanca mücadele vermişler ve Ege’nin düşman işgalinden kurtulmasında büyük
rol oynamışlardır. Yiğitlerin ruhları şad, mekanı cennet olsun: YÖRÜK ALİ EFE, DEMİRCİ
MEHMET EFE, GÖKÇEN EFE, KILLIOĞLU HÜSEYİN EFE, DANİŞMENTLİ İSMAİL
EFE , ESE EFE, MESUTLULU MESTAN EFE, GERMENCİKLİ SARI EFE, KOZALAKLI
MEHMET EFE, SANCAKLARIN ALİ EFE , DOKUZUN HASAN HÜSEYİN EFE,
KECECİ ALİ EFE, SÖKELİ CAFER EFE, İZMİRLİ İSMAİL EFE, AYŞE ÇAVUŞ,
ÇİFTLİKLİ KÜBRA, EMİR AYŞE EFE, TEKELİ İSMAİL EFE, SÖKELİ ALİ EFE …
Efelikle ilgili bir derlemeyle yazı dizimi sonlandırmak istiyorum. Derlemeyi yapan
” @efelerveyarenler  toplum ve kültür sitesine” (facebook) emeklerinden dolayı teşekkür
ederim.
Derde derman, küfrün başında tufandır Efe…
Dağları, tepedekileri dize getirir; soysuza korku, mazluma can verir…
Kafasında vatanı, elinde Kur’anı, hedefinde turanı…
namlunun ucunda tekbiri, omzunda mor cepkeni,
gönlünde hasretle kavuşmayı beklediği nazlı yareni vardır…
Göğsünde nazlı hilâl, hedefinde istiklal… uzağı yakın eden yüreği, yavuz misali
dünya bana dar diyen kudreti… gayesi Kelimetullah tek rehberi Resulallah…
Zordur Efe olmak yiğidim! Hasretliktir Efelik!
Hakkın yolunda; yoklukta azmetmek, yorulmadan mücadele etmektir Efelik…
Yaban dağların arkasında hasretle, özlemle, sabırla beklemek; ayrı düşen
günlere isyan etmemektir Efelik, bir isyanın onurlu sabırlı Zeybeğidir Efelik…
Zordur Efe olmak yiğidim!..
Daha Fazla Göster

Rahmi Mart

Eğitimci

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

Başa dön tuşu
Kapalı